Evin şekli, kaç göz olduğu, bacası nasıl olurdu, ahır nerede olurdu gibi bilgiler toplayacağız şimdi ve bu evleri kimler yapardı, bir planı var mıdır? Buda kitap için yapılan bir çalışmadır.


1) Araç gereç:

1-Arsa (arazi)
2-Metre
3-İp -Çirpi ipi
4-Kazma
5-Kürek
6-Çekiç
7-Mala
8-Loğu
9-Usta ve yardımcısı kara işci
10-İskele
11-Eşşek (isklenin altına konulan ayak)
12-Kalas
13-Şakül
2) Malzemeler:

1-Taş
2-Halik ( duvarın arasına konan küçük taşlar)
3-Toprak
4-Su
5-Saman ( çamurun içine katılıyor kararken)
6-Direk (genle de ardıç ağacından olur sanırım daha dayanıklı olduğu için)
7-Hezan
8-Mertek (genle de ardıç ağacından olur sanırım daha dayanıklı olduğu için)
9-Çalı –çırpı ve kırık
10-Cerek ( bazı duvarların arasına örerken cerek konduğunu gördüm)
11-Cerek ( Serpenek için)
12-Kapı
13-Pencere
14-Haçik

3) Yapılışı:

1-Nasıl olacağına karar verilir (yani proje çizilir kafada)
2-Ölçülür
3-Ölçülen yerin başlangıç ve bitiş noktasına kazık çakılır
4-Bu kazıklara ip bağlanır, bu ipin görevi eşilecek temelin düzgün olması ve sonrasında devam edecek duvarın da iki başında olur duvarın düzgün örülmesi için, duvar biter ipin görevi de biter.
5-Temel kazınır
6-Çamur karılır saman ile birlikte
7-Halik ( küçük taşlarda hazırlanır, duvar örerken taşların aralarına konur, hem boş alanı doldurmak hem de duvarı sağlamlaştırmak içindir)
8-İskele konur ( duvar yükseldiği zaman yetişmek için)

Önce açılan çukura büyük taşlar konur, küçük taşlar ekleyerek sağlamlaştırılır sonra çamur konur ve duvar örülmeye başlanır, duvar yükseldikçe iskele konur.
Duvar bitince direkler konur altlarına büyük yassı taşlar konur, direklerin üstüne hezanı tutacak ağaçlar yerleştirilir ( bu ağaçların adı çelik midi arkadaşlar hatırlayamadım? sonra belli aralıklarla hezan konur, hezanların üzerine mertekler sıra sıra dizilir üzerine çalı çırpı, kırıklar eklenir ve çamur ile örtülür. Mertekler dizilirken dışta kalan bütün duvarlardan dışa doğru belli genişlikte çıkıntı konur, bunu görevi yağmurdan yaşatan duvarı korumak içindir, buna serpenek denir. Çamurla örtülen baca loğu ile güzelce loğlanır ki yağmur yağınca ev akmasın.


9- Evlikte ocak olur; Ocağın altı oyuk olur genelde bunun adı tandırdır ve dışarıya bağlantısı vardır ki hava gelsin ocak iyi yansın. Ocakta duvarla beraber örülür, yuvarlak şekilde ve bacadan yüksek olur 1 metre kadar, bu ocağın Altan yukarı bakınca görünen ya da görünmeyen her yerin adı Puharedir.

10-Evliklerin bacasında tam ortada bir delik olur, bu delik daha çok ışık için konulur sanıyorum. Bu delik aşağıdan bakınca yukarı doğru yüksek görülür, bacadan bakınca da bacadan biraz yüksektir.

11-Bazı evliklerde kuyu olur, bu kuyulara kış için yiyeceğini saklarsın.

12-Pencereler genelde küçük oluyor, genle de mavi ve kırmızıya boyalıdır.

13-Şimdi düşününce bütün evlerin dış kapıları güneşin doğduğu yöne bakıyor, neden acaba? Dış kapılar hayatın kapısı genelde kanatlı olur ki öküz arabası içeri girebilsin. Odaların ve evliğin, ahırın ve samanlığın kapısı küçük olur.


4) Evin şekli veya içeriği:

1-Tek katlı olur

2-Hayat; Evin merkezi olur, içerdeki bütün kapılar buraya açılır, ayrıca dışarı açılan büyük kanatlı kapılarda buradadır, altına taş döşenir genle de. Bir tarafına odun yığarlar, bir tarafına araç gereçleri korlar, bazı evlerin hayatında içme su kürünü de vardır, gelip geçen içer.
3-Evlik; (Şimdinin mutfağı) İçeri girince genle de karşıda ocak (tandır) olur, ocağın iki yanında oturulacak yerler olur, sofra hemen ocağın önüne kurulur. Sağda un çuvalları, bulgur, yarma, vs. solda yük olur, yük yatak, yorgan, yastık gibi eşyaların üst üste konumlu şeklidir. Ocağın tam karşısı kapının girişinde sağıda terek vardır. Terk, tahtadan yapılır, en alta helikiler, sonra kazanlar, aşırmaların (tencere), daha sonra tabaklar, tasalar (kase), vs. olur. Giriş kapısının solunda yine terek vardır, bu tereğin aralıkları daha geniştir, ekmek tahatası, peşkın konulacak şekildedir, alt kısma küpler konur, (turşu, çökelik küpler). Bu bölümün önünde köşeye gelecek şekilde kuyu vardır, içine patates soğan gibi yiyecekler konur. Direklerde çiviler vardır bu çivilerde torbalar asılıdır içlerinde yazın kurutulan tüm otlar vardır. Tereğin üzerindeki hezanlarda elek, gözer, halbur, çadar gibi malzemeler asılıdır.

4-Odalar, genelde dışarıdan hayata girince sağlı solu iki taraftaki kapı odaların kapısıdır. Odalarda sedir dediğimiz oturulacak yerler vardır, bu sedirler sadece tahtadan olan da vardı, birde önüne yanına tahta konur içini de toprakla doldurulurdu. Üzerine çul, kilim, halı serilir onun üstüne de minder konur, minderin üzerinde duvar tarafına halı yada kilim gibi yastıklar konur. Kışın soba kurulur, sobadaki közler mangala konur, maşayla karıştırırsın içini vs.

5- Ahır ve samanlık; Dış kapıdan girince hayata karşıda arkada olur genelde, samanlık ahırın içinde yada hemen yanında olur dışarıya deliği vardır bu delikten hayvanların gübresini atarız, samanlığın deliğinden de harmandan saman atarız içeri. Ahırın içinde bölümler vardır, büyük baş - küçükbaş hayvan için ayrılan bölmelerdir bunlar. Tavuklar ahırın bir köşesinde cereğin üzerine tüneller. Duvar diplerinde begeler vardır, bunu içine hayvanların yiyeceğini koruz beslenme saatleri geldikçe. Samanlık iki taraflı yığılır bir tarafı kes, bir tarafa saman ikisi karıştırılarak verilir hayvanlara. Kes çayırlardan ve yoncadan alınan ottan olur ve hayvanlar bunu çok sever. Saman bildiğimiz saman buğdayın, arpanın saplarından olur.

Düzenleyen : Firdevs Kaplan